Miras Hukuku, Vasiyetname, Veraset İlamı, İntikal ve Reddi Miras
Miras hukuku, bir kişinin ölümüyle birlikte malvarlığının kimlere, nasıl ve hangi oranlarla geçeceğini düzenleyen hukuk dalıdır. Antalya’da taşınmaz değerlerinin Türkiye ortalamasının üzerinde olması nedeniyle miras uyuşmazlıkları, son yıllarda hızla artmıştır. Özellikle ikinci konutların, yazlık bölgelerdeki evlerin, turistik işletmelerin, arsaların ve ticari mülklerin varlığı miras sürecini daha karmaşık hale getirebilmektedir. Bu nedenle miras sürecinin tüm aşamalarını detaylı şekilde bilmek büyük önem taşır. Amioglu Hukuk Bürosu olarak Antalya’da çok sayıda miras dosyasında edindiğimiz deneyimi bu rehbere yansıtarak hem mirasçılar hem de vasiyet düzenlemek isteyen kişiler için kapsamlı bir yol haritası sunuyoruz.
Miras sürecinin ilk aşaması, kişinin ölümünden sonra malvarlığının paylaşılabilmesi için veraset ilamı alınmasıdır. Veraset ilamı, mirasçıların kim olduğunu ve miras paylarını gösteren resmi belgedir. Bu belge olmadan hiçbir malvarlığı mirasçılara devredilemez. Antalya’da veraset ilamı, Sulh Hukuk Mahkemesi’nden veya noterliklerden hızlı bir şekilde alınabilmektedir. Noterden alınan veraset ilamı, mahkeme ilamıyla aynı hukuki niteliğe sahiptir ve genellikle daha kısa sürede sonuçlanır.
Veraset ilamı alındıktan sonra sıradaki süreç mirasın intikali yani mirasın mirasçılar adına tapuya ve ilgili kurumlara geçirilmesidir. Antalya’da birçok mirasçı, intikal işlemlerinin sadece tapu dairelerinde yapıldığı zannına kapılmaktadır. Oysa ki intikal; tapu, banka, vergi dairesi, araç tescil kurumu, SGK ve bazı özel kurumlar nezdinde yapılması gereken çok aşamalı bir süreçtir. Taşınmazların intikali tapuda yapılırken, araçların intikali Emniyet Genel Müdürlüğü sisteminden yapılır. Banka hesapları için ise bankalara veraset ilamı sunularak işlem başlatılır.
Mirasın paylaşılması konusunda mirasçılar arasında anlaşmazlık yaşanması durumunda, ortaklığın giderilmesi davası (izale-i şuyu) gündeme gelir. Özellikle Antalya’da birden fazla kardeşin ortak olduğu yazlıklar, daireler, arsalar ve ticari işletmeler bu davaların en sık görüldüğü mallardır. Mahkeme ortak malların aynen bölünmesine (mümkünse) veya satışına karar verir. Satış çoğu zaman açık artırma şeklinde yapılır ve elde edilen gelir miras payları oranında mirasçılara dağıtılır.
Miras davalarında en önemli konulardan biri saklı pay sorunlarıdır. Saklı pay, bazı mirasçıların kanun gereği asgari bir miras hakkının korunması anlamına gelir. Örneğin kişinin çocuğu, eşi ve anne-babası saklı pay sahibidir. Antalya’da özellikle yaşlılık döneminde evlerini bakıcılarına devreden veya bütün malını tek bir çocuğuna bırakmak isteyen kişilerin tasarrufları, saklı paya aykırı olduğu için dava konusu olabilmektedir. Bu tür tasarrufların iptali için tenkis davası açılır.
Miras bırakmak isteyen kişilerin en sık tercih ettiği yöntemlerden biri vasiyetname düzenlemektir. Vasiyetname, kişinin ölümünden sonra malvarlığı üzerinde nasıl tasarruf edileceğini belirten resmi veya el yazılı bir belgedir. Türkiye’de üç tür vasiyetname vardır:
- Resmi vasiyetname: Noter veya Sulh Hakimi tarafından düzenlenir. En sağlam vasiyet türüdür.
- El yazılı vasiyetname: Tamamı miras bırakanın kendi el yazısıyla yazılmalı ve imzalanmalıdır.
- Şahitli vasiyetname: Kişinin iki tanık huzurunda iradesini beyan etmesiyle oluşur.
Antalya’da yaşayan birçok yerleşik yabancı (Alman, Rus, İngiliz) da Türkiye’deki taşınmazları için vasiyetname düzenlemektedir. Yabancıların vasiyet düzenlemeleri geçerlidir ancak Türkiye’deki taşınmazlara ilişkin vasiyetlerin Türk hukuku çerçevesinde yapılması gerekir. Aksi takdirde vasiyet geçersiz sayılabilir.
Miras hukukunda bir diğer önemli konu reddi miras kurumudur. Kişi, mirası kabul etmek zorunda değildir. Miras sadece malvarlığından ibaret değildir; borçlar da mirasçılara geçer. Bu nedenle Antalya’da özellikle borçlu kişilerin vefatında mirasçıların reddi mirası bilmemesi büyük risk oluşturur. Reddi miras, miras bırakanın ölümünden itibaren 3 ay içinde yapılmalıdır. Süresi içinde yapılmayan reddi miras, hak kaybına yol açar ve kişinin miras borçlarından sorumlu olmasına neden olabilir.
Reddi miras iki şekilde yapılabilir:
- Gerçek reddi miras: Miras bırakanın borçları çok fazla ise miras tamamen reddedilir.
- Hükmi reddi miras: Miras bırakanın borçları malvarlığından daha fazlaysa, miras kendiliğinden reddedilmiş sayılır.
Reddi miras, Antalya’da en çok borçlu esnaf, şirket sahibi veya kredi borcu olan kişilerin mirası söz konusu olduğunda gündeme gelir. Red yapılmadığında mirasçılar borçlarla karşı karşıya kalabilir.
Miras hukukunun en karmaşık alanlarından biri mirasın paylaşılmasıdır. Paylaşım eşit yapılmaz; her mirasçının kanun gereği belirlenmiş farklı oranları vardır. Altsoyun bulunduğu durumda eşin payı değişir, anne-babanın sağ olup olmaması oranları etkiler. Antalya’da özellikle birden fazla ev, yazlık, arazi veya ticari alanların bulunması paylaşımı zorlaştırır. Paylaşım konusunda anlaşma sağlanamazsa mahkeme devreye girer ve uzun süren davalar ortaya çıkar.
Miras sürecinde sık karşılaşılan sorunlardan biri de tapuda yapılan mirasçıdan mal kaçırma işlemleridir. Örneğin kişi sağlığında taşınmazını üçüncü kişiye satmış gibi gösterip aslında bir mirasçıya devretmiş olabilir. Bu tür işlemler mirastan mal kaçırma (muris muvazaası) olarak adlandırılır ve iptal davası açılabilir. Amioglu Hukuk Bürosu olarak Antalya’da bu tür davalarda birçok kez başarılı sonuçlar elde ettik.
Vasiyetname varsa, vasiyetnamenin açılması süreci başlar. Noter, vasiyetnameyi mirasçılara tebliğ eder. Ardından vasiyetnamenin geçerliliğine ilişkin bir süreç işletilir. Vasiyetname imza, ehliyet ve yasal şekil unsurları bakımından incelenir. Antalya’da özellikle yaşlılık, hastalık veya Alzheimer gibi durumlarda yapılan vasiyetnameler sıkça dava konusu olabilmektedir. Çünkü bu tür durumlarda kişilerin tasarruf ehliyeti sorgulanır.
Miras davaları Antalya’da ortalama 1–5 yıl arasında sürebilir. Dava süresini; taşınmaz sayısı, bilirkişi raporları, taraf sayısı ve itirazlar belirler. Özellikle çok ortaklı büyük taşınmazlarda dava süresi daha da uzayabilir. Bu nedenle mirasçıların dava sürecini profesyonel destekle yönetmesi önemlidir.
Mirasın intikali sırasında ödenecek bir diğer unsur veraset ve intikal vergisidir. Antalya’da taşınmaz değerleri yüksek olduğu için vergi tutarları da artabilmektedir. Ancak vergi, mirasın değerine göre belirli oranlarda hesaplanır ve taksitle ödenebilir.
Sonuç olarak miras hukuku, hem duygusal hem de hukuki açıdan son derece hassas bir alandır. Yanlış adımlar atılması durumunda telafi olmayan sonuçlar ortaya çıkabilir. Amioglu Hukuk Bürosu olarak Antalya’da miras, vasiyet, intikal, reddi miras ve miras davalarında müvekkillerimize detaylı ve etkin hukuki destek sunmaktayız. Bu rehber, miras sürecinin adımlarını netleştirmek ve hak kayıplarını önlemek için hazırlanmıştır.
